Attila
 |
Bu maddedeki bazı bilgilerin kaynağı belirtilmemiştir. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına bakabilirsiniz. Maddeye uygun biçimde kaynaklar ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
| Attila | |
|---|---|
| Hun İmparatoru | |
 |
|
| Hun imparatoru, kendisini bizzat gören Bizans tarihçisi Priscus'un tasvirine de uygun olarak, kısa boylu, hafif çekik gözlü ve yanık tenli olarak resmedilmiştir. | |
| Hüküm süresi | 434–453 |
| Doğum tarihi | 395 |
| Ölüm tarihi | 453 |
| Önce gelen | Bleda ve Ruga |
| Sonra gelen | Ellak |
| Babası | Muncuk |
Attila (d. 395 - ö. 453), Avrupa Hun İmparatorluğu'nun hükümdarıdır. Avrupa kıtasının önemli bir bölümüne egemen oldu.
Konu başlıkları[gizle] |
Hayatı [değiştir]
Babası Muncuk Han (Boncuk Han)'dır. Amcası Rua, onu babası öldükten sonra bozkırda tek başına yaşamaya çalışırken buldu ve yanına aldı. Vizigotlara karşı Roma İmparatorluğu'yla ittifak yapan Attila, bir süreliğine Roma'ya Flavius Aetius'un davetlisi olarak gitti. Her şey iyiye giderken, Rua'nın ölüm haberini aldı. Geri dönerek kardeşi Bleda ile birlikte Hun İmparatorluğu'nun ortak hükümdarı oldu. Bleda 445 yılında öldü. Bu durum Attilanın tek başına Hun hükümdarı olmasını sağlamıştır. Daha sonra aşık olduğu esir kızla (Nakara) evlenen Attila'nın bir oğlu oldu, doğum sırasında eşi Nakara hayatını kaybetti.
Hükümdarlığı boyunca ordusu ile Batı ve Doğu Roma İmparatorluklarını sık sık istila eden Attila, Orta Çağ kaynaklarında acımasızlığı ile anılır. Bu nedenle de Avrupa'da "Tanrının Kırbacı" (Latince: Flagellum Dei, İngilizce: Scourge of God, İtalyanca: Flagello di Dio, Fransızca: Fléau de Dieu) olarak anılır.
Buna karşılık Germen (Alman) efsanelerinde Attila, çok büyük ve iyiliksever bir hükümdardır. Attila'nın sarayında birçok Germen hükümdarı yaşar. Nibelungen Destanı, Hun-Germen mücadelelerinden meydana gelir. Bu hikâyelerde Attila, Etzel adında büyük otoriteye sahip, barışsever ve yalnız asilere karşı kılıç kuşanan asil ruhlu bir hükümdardır. Avrupa Hun İmparatorluğunun başkenti olan Etzelburg adının buradan geldiği bilinmektedir. Aetus ile yaptığı Katalon Savaşında Roma ordusu dağılmış Batı Got kralı Theodeirch ölmüştür. Atila ordusunu dinlendirerek kaçan Aetus'u takip etmedi.
Batı Roma İmparatorluğuna sefer yaparken Papa'nın araya girmesiyle Attila Roma'yı fethetmedi ve vergiye bağladı. Attila 453 yılında son eşi tarafından gerdek gecesi öldürüldü.[1]
Mezarının nerede olduğu bilinmemektedir. Cenazesine katılanlar, mezarın yerinin bilinmemesi için öldürülmüştür. Ama tarihçiler arasında Tuna Nehri'nin yatağının bir süreliğine değiştirildiğine ve hazineleriyle birlikte Attila'nın nehrin altına gömüldüğüne, daha sonra da nehir yatağının eski haline getirildiğine dair yaygın bir inanış vardır. Nehrin aşırı uzunluğundan ve bir çok ülkeden geçtiği için bürokratik sorunlar çıkacağından kazı çalışması yapılamamaktadır.
Günümüzde, Attila bazıları için kahraman (özellikle Türk ve Macar kültüründe), bazıları için ise barbarların atası (Avrupa kültüründe) olarak alınır. Fakat Attila barbar değildi çünkü Avrupa'ya Asya uygarlığının önemli öğelerini ve özelliklerini Hunlar götürmüştür.
Görünüşü, karakteri [değiştir]
Attila'nın görünümü ile ilgili bilgiler genelde ikinci el kaynaklardır.Ancak kendisini bizzat gören Priscus isimli tarihçi Attila'yı şöyle açıklıyor:
"Kısa boylu, geniş göğsü ve başı olan, gözleri küçük, burnu yassı ve ince grimsi sakalları olan, bronz tenli."
Batı kaynakları ona "Tanrının Kırbacı" ismini verdi.Attila'nın isminin kaynağı tartışmalara neden olmuştur.Türk kaynaklarına göre Volga Nehri'nin eski ismi olan Atıl/İtil/Atal kelimelerine oralı anlamı veren illa kelimesiyle birleşmesi sonucu Attila ismi oluşmuştur.Diğer bir görüşe göre at/atıl/atılmak anlamına gelir.[2] Diğer bir Türk efsanesine göre ise kendisine Atlı Han'da denirdi.Macar kaynaklarına göre yargı anlamına gelen Ítélet kelimesinden türemiştir.[2] İngilizce'ye Etele, Etla olarak geçmiş, Almanca'da ise Etezel olarak geçmiştir. Macaristan'da yaygın kullanım Attila iken Türkiye'de Atilla veya Atila şeklindedir.
Kaynakça [değiştir]
- ^ The night Attila died: solving the murder of Attila the Hun, Michael A. Babcock, Berkley Publishing Group, 2005, ISBN0425202720.
- ^ a b The World of the Huns, Chapter IX. Language, O. Maenchen-Helfen.
Günümüz kültürüne etkisi [değiştir]
Biyografik filmler [değiştir]
- Attila (1954) Pietro Francisci'nin Anthony Quinn ve Sophia Loren'in yer aldığı sinema filmi.
- Sign of the Pagan (1954), Douglas Sirk'in Jack Palance ve Jeff Chandler'ın yer aldığı sinema filmi.
- Attila (1991), Christopher Swann'ın TV filmi.
- Attila (2001), Dick Lowry'nin TV filmi.